KALKA NEHRİ SAVAŞI - 1223

Orta Asya'da dur durak bilmeyen Moğollar, Batı'ya doğru ilerlemeye devam ediyorlardı. Bu ilerleme esnasında karşılarına çıkan Kuman Türkleri ve Moğol tehlikesini sezip, onları durdurmayı amaçlayan Rus knezliklerine bağlı askerlerle de büyük bir savaşa tutuştular. Azak denizine dökülen Kalka Nehri civarında gerçekleşen bu savaşa Kalka Nehri Savaşı adı verildi.


Savaşın Vuku Bulduğu Dönemde Bölgenin Coğrafi Yapısı...


[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]



Savaş, Sobutay Bahadır ve Cebe Noyan önderliğindeki Moğollarların Rus ve Kumanların üzerine saldıraya geçmesi ile başlamıştır.


Moğol Saldırısını Gösteren Bir İllustrasyon...


[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]



Moğollar ilk saldırının akabinde geleneksel olarak yaptıkları sahte ricatlarını gerçekleştirerek geri çekilmişlerdir. Bunu görüp zafer kazandıklarını sanan Rus ve Kumanlar daha fazla zarar verme güdüsüyle Moğolları uzunca bir süre takip ettiler. Ancak Moğolların amacı onları yok edilebilecek bir bölgeye çekmekti.

Ruslar ve Kumanlar Moğolları 8 gün kovaladıktan sonra Moğollar savaş için kendilerine en uygun alan olarak gördükleri Kalka ve Dinyeper nehirleri arasındaki bir yerde karşı saldırıya başladılar. Karşı saldırı başladığı esnada Moğolların 2 tümen kadar kuvveti (20000) varken Rus-Kuman orduları Moğolların yaklaşık 4 katı büyüklüğündeydi.



Moğol Askerleri:


Hafif Süvariler...

Bunlar mavi ya da kahverengi "kalat" denilen deri giysiler giyer, deri şeritlerden yapılmış göğüs zırhı takarlardı. Başlarında her kabileye özgü olan koni şeklinde kürk veya deri başlıklar bulunurdu. Hafif süvariler ordunun her iki kanadında bulunur, düşmanla ilk çatışmaya giren öncüleri barındırırdı. Öncüler saldırdıktan sonra düşman saflarına ilerler ama hemen saldırmazdı. Düşman saflarında gedik açmak için ok yağmuruna tutarlardı. Okun yanısıra, kısa kılıç ve cirit taşırlardı. Ondan sonra da saldırır ve panik içinde geri çekilir gibi yaparlardı.


[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]


Okçular...

Moğollar etkili okçuları ile ün yapmışlardı. Tendonlardan yapılmış, 350 metre etkili menzili bulunan okları taşırlardı. Çeşit çeşit okları vardı. Kısa menzilde ağır, uzun menzilde hafif oklar; işaret vermek için ıslık çalan oklar; yangın çıkarmak için yangın okları; zırh delici olarak uçları ısıtıldıktan sonra tuza batırılmış tüylü oklar... Tüm bunların yanında Moğol okçusunun etkili olmasındaki esas unsur "parmak kilidi" denen bir tür yüzüğü takmalarıydı. Bu yüzük baş parmağa takılırdı ve okun normalden çok daha hızlı çıkmasını sağlardı.

Moğollar Kış Aylarında Develeri De Kullanırlardı...


[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]



Moğol Savaş Ekipmanları...


[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]



Moğol ordusunun kontra saldırısı karşısında şaşkına dönen Rus ve Kuman askerleri kısa sürede dağıldılar. Bir grup Rus asker çareyi kaçmakta buldu. Aynı akıbeti yaşayan Kumanlar Macaristan'a sığındılar ve bazıları da Tuna Nehri'ni geçerek Balkanlar'a girdi.



Rus Askerleri:


Süvariler...

Rusların en kuvvetli oldukları birim süvarilerdi. Bunlara "eski" ya da "en iyi" korumalar adı verilirdi. Savaş tecrübesi ve becerisi yüksek olan askerler arasından seçilirlerdi. Ağır zırhları vardı. Yüzlerinin yarısını veya tamamını kapatan maskeler takarlardı. Kılıç ve mızrak kullanmakta mahir askerlerdi.


[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]



Piyade...

Rus piyadelerin ağır zırhları yoktu. Kısa kılıç ve mızrak başlıca silahlarıydı. Kendi kontrollerinde bulunan vasal bölgelerden de asker alırlar ve bunlara "siyah insan" derlerdi. Öncelikli görevleri, kendi süvari birimlerini rahat savaştırmaktı.


[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]



Savaşta Ruslarla İşbirliği Yapan Kıpçak Türkleri...

Step - bozkır kültüründen gelen Kıpçak'lar iyi savaşçılardı. Zırhlı ve zırhsız savaşçıları barındırıyorlardı. Yüzlerinde bronz maskerler bulunur, miğferlerinden çenelerine kadar suratlarını korurdu. Mızrak ve kısa kılıç kullanmakta ustaydılar.

Fakat belki de en ilginci, ordularında bayan okçuların bulunmasıydı. Bu bayan okçular çok iyi ata biner ve kusursuz ok atarlardı.


[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]



Kalka Nehri Savaşı: Savaş Alanı...


[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]



Moğolların zaferiyle sonuçlanan savaşta Ruslar çok ağır kayıplara uğradılar. Savaşta etkisiz hale getirilen Rus askeri sayısının 10000 ila 60000 arasında olduğu tahmin edilmektedir. Savaş sonrasında Moğollar uzun bir süre daha Orta Asya'nın hakimi olmuştur.



Kalka Nehri Savaşı'nın Gerçekleştiği Bölge: Günümüz...


[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]




Strateji - Taktik:

Kalka River Savaşı'nda tarihin en uzun ricatlarından biri yaşandı. Düşmanı üzerine çekmek ve en uygun yerde imha etmek isteyen Moğollar toplam 8 gün boyunca geri çekildiler. Böyle uzun bir geri çekilmenin atlara önem vermenin sonucunda gerçekleştiği aşikardır. Atların bakımına çok önem verirler, sefere katılan her askerin 5 atı bulunurdu. Ayrıca her tümenin 1 tane yedek at sürüsü mevcuttu. Moğol orduları yüzlerce kilometrelik manevralardan sonra tekrar birleşip düşmanı arkadan çember içine alabiliyorlardı. Bu savaşta da aynı taktiği kusursuzca uyguladılar. Yaklaşık 8 gün boyunca geri çekilip, Kalha Nehri civarlarında ustaca manevra yapıp Rus ordularını bozguna uğrattılar. Bunda hemen her kış başında uyguladıkları eğitim amaçlı büyük av ritüellerinin payı çoktu. Sadece başlama çizgisi 12 km. uzunluğunda olan yüzlerce km.lik mesafeyi içine alacak şekilde düşünülmüş av bölgesindeki av hayvanlarını ordular 3 ay boyunca önlerine katarak kovalardı. Aralarından iki grubu hayvanları kuşatmak için gönderen Moğollar, son günde hanın attığı oklarla cılız ve hasta olanların dışında tüm hayvanları avlarlardı. Bu üç aylık av sürecinde ordular birbirleriyle koordinasyonu bayrak ve gece meşaleleriyle sağlardı. Böylelikle kuşatma stratejileri için önemli bir pratik yapılırdı.

Kronolojik anlamda 100 Yıl Savaşları'nın olduğu döneme geldik. Bu dönemde Crecy ve Poitiers gibi önemli savaşlar olsa da, bence en önemlisi sayabileceğimiz Agincourt Savaşı'nı işliyorum.

Önce 100 Yıl Savaşları hakkında kısa bilgi verip, sonra konuya geçelim.

Yüz Yıl Savaşı İngiltere kralı III. Edward'ın Fransa tahtında hak iddia etmesiyle 1337'de başlayan ve ancak 116 yıl sonra 1453'te sona eren savaşlar dizisidir. Genel olarak 1337'de başlayıp 1453'te bittiği kabul edilen Yüz Yıl Savaşları, görünürde feodalite ve hanedan savaşıydı. Feodal nitelikteydi, çünkü İngiltere kralı aynı zamanda Arquitania dükü olduğundan, Arquitania'daki uyrukları dükle bir sorunları olduğunda onun süzerenine, yani Fransa kralına başvurabiliyorlardı. Hanedan çatışmalarının temelinde ise, Fransız baronlarının, Fransa kralı IV. Charles'ın ölümünden sonra yerine İngiltere kralı III.Edward'ı değil, VI. Philippe'i seçmeleri yatıyordu. Fransa'nın toprakları olan, ama ekonomilerinin temeli İngiliz yününe dayanan Arquitani ve Flandr'daki olaylar, sonunda 1294'ten itibaren iki ülke arasındaki gerginliği iyice arttırdı. Babası II. Edward'ın öldürülmesinden sonra kral ilan edilen III. Edward, annesi İsabella of France'ı sürgüne gönderdi ve sevgilisi olan Mortimer'ı idam ettirdi (1330). Daha sonra da, Fransa kralı IV. Philippe'in anne tarafından dedesi olmasına dayanarak Fransa tahtı üzerinde hak iddia etti; böylece Yüz Yıl Savaşları patlak verdi. İlk saldırıyı başlatan İngiliz orduları Crécy'de Fransızları yendi (1346) ve Calais'yi ele geçirdi. Poitiers'de bir zafer daha kazanan (1356) İngilizler, Fransa Kralı II.Jean'ı esir aldılar. Çaresiz kalan Fransızlar 1360'taki Brétigny Antlaşması'yla çok büyük topraklar kaybettiler. V. Charles döneminde, krallık orduları komutanı Bertrand du Guesclin'in önerisiyle benimsedikleri yeni stratejiye göre, İngilizlerle çarpışmaktan kaçınarak ve sırayla kuşatma harekatı yürüterek, kaybettikleri toprakların hemen hepsini 1374'ten önce geri aldılar. Prensle arasındaki mücadeleyi fırsat bilen İngiltere kralı V.Henry yeniden Fransa üzerine yürüdü ve Agincourt Savaşı'nı (1415) kazanarak Normandiya'yı aldı.

VI. Charles'ın imzalamak zorunda kaldığı Troyes Antlaşması'na (1420) göre, Fransa tahtının varisi V. Henry'nin oğlu VI. Henry olacaktı. Lorraine'li genç bir kızın, Jeanne d'Arc'ın inancı ve coşkusuyla yeni bir güç kazanan Fransız orduları Orléans'ı kurtardılar ve Reims'de veliaht VII. Charles'a taç giydirdiler. Jeanne d'Arc'ın İngilizler tarafından diri diri yakılmasından (1431) sonra kral, İngiltere'nin müttefiki Bourgogne ile Arras Antlaşması'nı (1435) imzaladı, orduda reform yaptı ve güçlü bir topçu sınıfı kurdu. Bu sayede Fransızlar sırasıyla Paris'i (1436), Normandiya'yı (1450) ve Arquitania'yı (1453) geri aldılar. Böylece, herhangi bir anlaşma imzalanmadan savaş fiilen sona ermişti.